Prompt chính là chìa khóa giúp bạn
“giao tiếp” hiệu quả với các công cụ trí tuệ nhân tạo như ChatGPT, Claude hay
Gemini. Vậy prompt là gì và làm thế nào để tạo prompt hiệu quả? Hãy cùng tìm
hiểu "Prompt là gì? Hướng dẫn cách viết prompt AI dễ hiểu cho người mới bắt đầu" trong bài viết này nhé.
Prompt
là gì?
Hiểu một cách đơn giản, prompt là
“lời nhắc” – là phần nội dung bạn nhập vào để hướng dẫn AI tạo ra phản hồi theo
mong muốn. Đó có thể là một câu hỏi, một yêu cầu, một đoạn văn, thậm chí là một
đoạn mã hoặc hình ảnh.
Khi bạn nhập prompt vào chatbot AI,
bạn đang cung cấp thông tin để AI sử dụng làm cơ sở phản hồi. Một prompt tốt sẽ
giúp AI trả lời chính xác hơn, đúng với mục đích bạn cần – từ việc viết nội
dung, phân tích dữ liệu, trả lời câu hỏi cho đến sáng tạo ý tưởng mới.
Về cơ bản, prompt là đầu vào của mô
hình ngôn ngữ lớn (LLM), thông qua các nền tảng AI như ChatGPT (OpenAI),
Copilot (Microsoft)… Một prompt có thể đơn giản hoặc rất chi tiết, bao gồm cả
văn bản, hình ảnh hoặc âm thanh. AI sẽ xử lý đầu vào này để đưa ra câu trả lời
phù hợp nhất.
Điều quan trọng là cùng một yêu cầu,
nếu cách viết prompt khác nhau, kết quả mà AI trả về cũng sẽ khác biệt. Prompt
có thể chỉ là vài từ ngắn gọn, hoặc cả một đoạn mô tả đầy đủ. Mục tiêu luôn là
giúp AI hiểu rõ bạn cần gì.
Các
dạng Prompt phổ biến hiện nay
Dưới đây là những kỹ thuật viết
prompt thường gặp, mỗi loại phục vụ cho một mục tiêu cụ thể:
- Zero-shot:
Không cần ví dụ. Chỉ cần bạn mô tả rõ ràng yêu cầu.
Ví dụ: “Hãy viết một bài thơ về mùa xuân.” - One-shot:
Kèm theo một ví dụ để AI hiểu phong cách bạn mong muốn.
Ví dụ: “Viết một câu chuyện như truyện cổ tích, giống ‘Cô bé quàng khăn đỏ’.” - Few-shot:
Cung cấp vài ví dụ (2–5) để AI học phong cách phản hồi.
Ví dụ: “Viết bài hát tình yêu như ‘Nơi tình yêu bắt đầu’ và ‘Em của ngày hôm qua’.” - Chain-of-Thought:
Hướng dẫn AI trình bày suy luận từng bước một cách chi tiết.
Ví dụ: “Giải thích cách giải bài toán này từng bước.” - Iterative Prompting:
Viết prompt, xem phản hồi, rồi tinh chỉnh dần dần.
- Negative Prompting:
Nêu rõ điều bạn không muốn xuất hiện trong câu trả lời.
Ví dụ: “Viết bài luận về đọc sách, không nhắc đến sách điện tử.” - Hybrid Prompting:
Kết hợp nhiều kỹ thuật để nâng cao hiệu quả.
- Prompt Chaining:
Chia nhỏ nhiệm vụ thành từng phần rồi liên kết các phản hồi lại.
Cấu
trúc của một Prompt hiệu quả
Một prompt tốt thường bao gồm:
- Nhiệm vụ:
Bạn muốn AI làm gì?
- Ngữ cảnh:
Thông tin nền cần thiết để AI hiểu bài toán.
- Vai trò:
Muốn AI đóng vai ai? (VD: nhà văn, giáo viên, chuyên gia…)
- Yêu cầu cụ thể:
Phong cách viết, định dạng, giới hạn độ dài, từ ngữ nên dùng…
- Những điều nên tránh:
Nội dung bạn không muốn AI đề cập đến.
- Lập luận (nếu cần):
Yêu cầu AI giải thích lý do hoặc cách làm.
Tùy theo mục tiêu, bạn có thể bắt
đầu từ prompt đơn giản rồi phát triển thành các prompt phức tạp hơn.
Tại
sao nên học cách viết Prompt đúng chuẩn?
Việc xây dựng prompt rõ ràng, mạch
lạc sẽ mang lại nhiều lợi ích:
- Tăng độ chính xác:
Prompt rõ ràng giúp AI hiểu đúng ý định.
- Tiết kiệm thời gian:
Giảm các lần chỉnh sửa hay hỏi lại.
- Cải thiện hiệu quả công việc: Kết quả phù hợp giúp bạn ra quyết định nhanh hơn.
- Tăng khả năng sáng tạo: AI có thể gợi ý các ý tưởng bạn chưa từng nghĩ tới.
- Tùy biến theo nhu cầu:
Prompt có thể linh hoạt cho từng lĩnh vực như marketing, giáo dục, thiết
kế…
- Cá nhân hóa trải nghiệm học tập hoặc làm việc: Đặc biệt hữu ích trong đào tạo và giáo dục.
Mẹo
viết Prompt hiệu quả cho người mới bắt đầu
- Bắt đầu đơn giản:
Viết prompt ngắn, rõ ràng trước rồi từ từ thêm chi tiết nếu cần.
- Cụ thể và rõ ràng:
Nói chính xác bạn muốn gì – tránh mô tả chung chung.
- Tập trung vào thông tin cốt lõi: Loại bỏ các chi tiết không liên quan.
- Hướng dẫn định dạng đầu ra: Nếu bạn muốn kết quả là danh sách, đoạn văn hay bảng,
hãy nói rõ.
- Nêu điều bạn cần, thay vì những gì không cần: Tập trung vào “nên làm”.
- Lặp lại – thử nghiệm – tinh chỉnh: Prompt chưa hoàn hảo? Cứ thử lại, điều chỉnh và cải
tiến dần.
Gợi
ý Prompt mẫu cho người mới
MẫuPrompt viết CV:
- “Tôi muốn điều chỉnh CV để phù hợp hơn với vị trí [tên
công việc] tại [công ty]. Bạn có thể gợi ý gì không?”
- “Giúp tôi tóm tắt kinh nghiệm làm việc trong một đoạn
văn.”
- “Làm thế nào để thể hiện kỹ năng [kỹ năng cụ thể] một
cách chuyên nghiệp trong CV?”
Mẫu
Prompt content bán hàng:
- “Hãy đề xuất các cách sáng tạo để thu hút khách hàng
tiềm năng cho sản phẩm của tôi.”
- “Viết mô tả sản phẩm [tên sản phẩm] hấp dẫn cho trang
bán hàng.”
- “Liệt kê những từ khóa mà khách hàng có thể tìm kiếm
khi cần [sản phẩm].”
Tổng
kết
Prompt là cầu nối giúp bạn “trò
chuyện” với AI một cách hiệu quả và thông minh. Khi hiểu rõ cách viết prompt và
luyện tập thường xuyên, bạn có thể khai thác tối đa khả năng của AI để phục vụ
công việc, học tập và cuộc sống.
Hy vọng bài viết này sẽ giúp bạn tự
tin bắt đầu hành trình khám phá sức mạnh của trí tuệ nhân tạo AI!